Η παράσταση «2» του Δημήτρη Παπαϊωάννου: Απενοχοποιημένος λυρισμός, άγριος κυνισμός

H ΜΕΤΑΒΑΣΗ από ένα θέατρο του «χειροποίητου» στην εμπορικότητα της υπερπαραγωγής εμπεριέχει υλικά που απειλούν την ευαισθησία ενός καλλιτέχνη - στοιχήματα έξω από το αμιγές πεδίο της δημιουργίας, απρόσωπες δημόσιες σχέσεις, άνοιγμα σε κοσμικότητες και άλλα συναφή. Από την άλλη, όμως, προσφέρει οικονομική εμβέλεια που επιτρέπει την απαραίτητη πολυτέλεια μεγάλου χρόνου δοκιμών και τη δυνατότητα μιας τρομερής τεχνολογικής υποστήριξης.

Στο δίλημμα ταιριάζει η απάντηση του Μοντεσκιέ: «...υπάρχουν περιπτώσεις όπου για μια στιγμή πρέπει να καλύψουμε με ένα παραπέτασμα την ελευθερία, όπως αποκρύπτουμε τα αγάλματα των θεών.»

Μπορεί ο Δημήτρης Παπαϊωάννου να ενέδωσε στις επιταγές ενός εκκωφαντικού θεάματος, διατήρησε όμως ακέραιη την ελευθερία έκφρασης. Δεν φοβήθηκε να εκτεθεί, ακόμη και να σοκάρει, κι ας είχε να αναμετρηθεί με μια εκ προοιμίου δεσμευτική συνθήκη. Είναι αμφίβολο αν οι ορδές των θεατών που κατέπλευσαν στο ανακαινισμένο Παλλάς -πολλοί με κεκτημένη ταχύτητα από τους Ολυμπιακούς Αγώνες- μπόρεσαν να δουν πέρα από τις αιχμές ενός κοινωνικά προκλητικού -και για κάποιους απορριπτέου- ομοφυλοφιλικού λεξιλογίου.

Θα μου πείτε, και πέντε να εισχώρησαν στο υπέροχο εικαστικό σύμπαν που στήνει επί σκηνής ο εμπνευσμένος χορογράφος είναι κέρδος. Τα ζωντανά εξπρεσιονιστικά του τοπία, οι ιδιαίτεροι βηματισμοί, οι γνώριμες εμμονές, οι συμβολισμοί που κατά καιρούς έχουμε συναντήσει στην πορεία της δουλειάς του, εδώ απογειώνονται με τον πιο τελειοθηρικό τρόπο.

Με μια επιδέξια σύνθεση εικόνων, απόλυτη ακρίβεια στην εκτέλεσή τους και το συγκερασμό απενοχοποιημένου λυρισμού και άγριου κυνισμού, το «2» λιθοδομεί την κόλαση του σύγχρονου κόσμου. Ενός κόσμου ατομικιστικού, που χωρίζει τα φύλα σε στρατόπεδα, κατασκευάζει εκφυλισμένα ανθρωπάκια, υπαγορεύει ανδρικά και γυναικεία πρότυπα (μάτσο και Barbie αντίστοιχα) και εξωθεί σε παρεκκλίσεις.

Η μελαγχολική ανθρώπινη περιπέτεια, ιδωμένη μέσα από ένα καθαρά ανδρικό πρίσμα, αναπτύσσεται σε πολλές μικρές σκηνές, που συντίθενται και διαλύονται μπροστά μας και οι οποίες περνούν αβίαστα από την ποίηση στο σαρκασμό, από τη φαντασίωση στην καταγγελία, από τη βαθύτερη αναζήτηση στην ελαφρότητα, ακόμη και την κοινοτοπία. Τίποτα δεν γίνεται τυχαία.

Ο Παπαϊωάννου έχει, εξάλλου, δηλώσει ότι σ' αυτό το δημιουργικό ταξίδι «απελευθερώνει την ποπ πλευρά του», αλλά και κάποια ταμπού που έθεταν υπό απαγόρευση την περιγραφή, την εικονογράφηση, το μελό...Η χημεία πετυχαίνει στο μεγαλύτερο μέρος της. Αν κάπου χάνεται το μέτρο, είναι στη φλύαρη σκηνή της υπερμεγέθους κούκλας Μπάρμπι που, φορτωμένη με συμβολισμούς, ανατρέπει την αισθητική ισορροπία και αυτοαναιρείται.

Όμως οι όποιες αστοχίες -επαναλήψεις που αποδυναμώνουν την πυκνότητα της ήδη μεγάλης σε διάρκεια παράστασης, κάποιες περιττές εκζητήσεις, αμήχανο τέλος- δεν υποβαθμίζουν την ποιότητα ενός εγχειρήματος υψηλoύ επιπέδου, του οποίου οι συντελεστές -μουσική Κωνσταντίνου Βήτα, σκηνικά Λιλής Πεζανού, κοστούμια Αγγελου Μέντη-Μαρίας Ηλία, φωτισμοί Αλέκου Γιάνναρου- σε απόλυτη σύμπνοια με το σκηνοθέτη-χορογράφο συνεισφέρουν στην αρτιότητά του.

Στο «2» ξεδιπλώνονται όλοι οι κανόνες που διαμορφώνουν το μοντέλο του αρσενικού: σεξουαλική υπεροχή, σκληρότητα, βία, φιλοδοξία, επιτυχία. Είναι οι ίδιοι κανόνες που χλευάζουν την αδυναμία, την ευθραυστότητα, την ευαισθησία και συντηρούν την αποξένωση, την επιθετικότητα, την θυματοποίηση, τον ευνουχισμό.

Είκοσι δύο αγόρια σ' έναν αγώνα δρόμου με αίτημα την αναζήτηση της ταυτότητάς τους, της συντροφικότητας, του έρωτα, αλλά και της συμφιλίωσης με τις δύο φύσεις τους, απλώνουν τα χέρια τους στο πουθενά. Καταιγισμός από στιγμιότυπα οριοθετούν την πραγματικότητα του αρσενικού: ποδόσφαιρο, στρατός, πορνογραφία, μπουρδέλα, αυνανισμοί, ατελέσφορος ρομαντισμός, φαντασιώσεις. Καταιγισμός και από σουρεαλιστικές μέχρι τραγελαφικές εικόνες.

Από τον άντρα που φοράει στο ένα του πόδι γυναικείο τακούνι και το πυροβολεί ως τον ακέφαλο γραφειοκράτη και από τα ανδρείκελα με το τηλεοπτικό κουτί αντί για κεφάλι ως τον Αδάμ που τρώει το μήλο. Η ετυμηγορία είναι κοινή για όλους.

Νικητές και ηττημένοι βυθίζονται στο κενό, αναρριχώνται και γκρεμίζονται.

KΡΙΤΙΚΗ: ΕΛΕΝΗ ΠΕΤΑΣΗ