Ποιος «χτίζει» πολιτισμό?

ΜΥΣΤΗΡΙΟΙ που είμαστε εμείς οι άνθρωποι. Κατά κυριολεξία μυστήριος που είναι ο καθένας από μας, ξεχωριστά. Απαραίτητη η διάκριση, γιατί όλοι μαζί -ως ομάδα, κοινωνικό σύνολο, κοινή γνώμη, μάζα ή όχλος (διαλέγετε και παίρνετε)- είμαστε, συνήθως, πιο εύπλαστοι, πιο εξηγήσιμοι, πιο κατανοητοί, πιο λογικοί.

Αλλά χωριστά ο καθένας, αφήστε τα... Ανάλογα με το συμφέρον του κινείται, με γνώμονα το ατομικό καλό πράττει και παραπέρα ουδέν! Αλλά, μια στιγμή. Γιατί να μη συμβαίνει αυτό; Η ιστορία με προσωπικές στιγμές δεν γράφεται; Με ατομικές πράξεις δεν σηματοδοτείται; Η εθνική οικονομία ως άθροισμα πολλών ατομικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων δεν εκφράζεται; Ο πολιτισμός αποτέλεσμα προσωπικών επιλογών και δημιουργημάτων δεν είναι; Μα βέβαια, αλλά προσωπικό από «προσωπικό» έχει διαφορά. Όπως και ατομικό από «ατομικό». Γιατί στη χώρα που ούτε την οριοθέτηση των λωρίδων κυκλοφορίας οχημάτων και τις διαβάσεις πεζών με πραγματικά ανεξίτηλη βαφή δεν είμαστε σε θέση να κάνουμε, όλο και συχνότερα τελευταία μπερδεύουμε το ένα με το άλλο.

Το «προσωπικό θέμα» με το πραγματικά προσωπικό θέμα. Το «ατομικό συμφέρον» με το αληθινό ατομικό συμφέρον. Τυχαία; Συμπτωματικά; Ή μήπως σκόπιμα; Για να το θέσω διαφορετικά, τι κάνει «νιάου-νιάου» στα κεραμίδια;

Μεγάλος πρόλογος; Μα είναι μεγάλο και το θέμα. Και για να πούμε του στραβού το δίκιο, ίσως ακόμη μεγαλύτερο από το ίδιο το θέμα είναι το... γενικότερο θέμα. Εξηγούμαι: Μέχρι πριν από λίγα χρόνια η Ελλάδα (=Αθήνα, δυστυχώς - σόρι αγαπημένοι μου συνάδελφοι, αλλά έτσι είναι) διέθετε ελάχιστες αίθουσες ευπρόσωπες και ικανές να φιλοξενήσουν εκδηλώσεις τέχνης ή μόνιμες εκθέσεις, συλλογές ακόμη και μόνιμη υποδομή πολιτισμού. Κι όταν λέμε ελάχιστες, εννοούμε... ελάχιστες. Οι υπόλοιπες, αν υπήρχαν, ήταν χώροι «εκτός τόπου και χρόνου», αφημένοι στην τύχη τους.

Σήμερα, τα πράγματα έχουν αλλάξει. Τα κτήρια και οι αίθουσες που βρίσκονται πλέον στη διάθεση του κοινού είναι αρκετά και όχι μόνο ευπρόσωπα, αλλά -ορισμένα από αυτά- θα έπαιρναν σίγουρα βραβείο σε διεθνείς διαγωνισμούς αρχιτεκτονικής, διακόσμησης κ.ά. Πώς έγιναν όλ' αυτά; Μα πώς αλλιώς παρά από την ιδιωτική πρωτοβουλία, από τους ιδιώτες. Από εμάς τους ίδιους, δηλαδή; Όχι ακριβώς. Από μερικούς (ελάχιστους, σε σχέση με τον πληθυσμό της χώρας) από εμάς τους ίδιους. Τους πιο πλούσιους; Τους πιο φιλότεχνους; Τους πιο ικανούς; Λίγο απ' όλα, θα απαντούσε, ίσως πρόχειρα, κάποιος. Όχι εγώ, πάντως! Το γιατί, σε προσεχές τεύχος.

-ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Σ. ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗΣ-