Η μεγάλη, εθνική μελαγχολία

ΚΑΘΕ ένας από μας έχει το δικό του τρόπο να θυμάται το Νίκο Κούρκουλο. Το κοινό από στιγμιότυπα και ρόλους που τον εγχάραξαν παντοτινά στο θυμικό και την κουλτούρα ζωής του σύγχρονου Έλληνα. Όσοι είχαν την ευκαιρία να τον γνωρίσουν, επιλέγουν να θυμούνται πέρα από το παραβάν του ρόλου, εστιάζοντας στη βαθιά ακομπλεξάριστη, δοτική, τρυφερή, επαναστατική (τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την τέχνη) προσωπικότητά του. Το δικό μου, προσωπικό, snapshot με το Νίκο Κούρκουλο ήταν πρόσφατο, έγινε με αφορμή αυτή εδώ τη στήλη, στη δεύτερη σελίδα του Τέχνη+ζωή. Θα κρατήσω προσωπικό αυτό το snapshot, το συνωμοτικό και αποκαλυπτικό στα μάτια μου για την προσωπικότητα του Νίκου Κούρκουλου και θα επιμένω να χαμογελώ για όσους σχολιάζουν αυτές τις μέρες την παρουσία του, εστιάζοντας στην κοσμική διάσταση.

ΑΚΟΥΩ συνέχεια ότι τα τελευταία χρόνια απέφευγε τις δημόσιες εμφανίσεις, ίσως επειδή ήταν κουρασμένος και ταλαιπωρημένος από τις δημόσιες εμφανίσεις. Ο Νίκος Κούρκουλος κάθε πρωί κατέβαινε στην Αγίου Κωνσταντίνου, στο γραφείο του στο Εθνικό Θέατρο, ακόμη κι όταν οι δρόμοι έκλειναν από τις πορείες και ο καύσωνας ήταν ανελέητος στο οδόστρωμα. Δεν το άκουσα αυτό από τα κορίτσια στο γραφείο Τύπου ή από όσους δούλευαν κοντά του, που πραγματικά τον λάτρευαν. Το είδα με τα μάτια μου. Όπως είδα το πάθος του για το Εθνικό Θέατρο -που ξεπερνούσε την comme il faux έννοια του οράματος- να μεταδίδεται σχεδόν πυρετικά σε όλους τους συνεργάτες του. Γιατί ο Νίκος Κούρκουλος, όσο σημαντικός ηθοποιός κι αν υπήρξε, κινηματογραφικό icon αξεπέραστο μέχρι σήμερα, θεατράνθρωπος με τόλμη, νομίζω ότι πάνω απ' όλα υπήρξε ο άνθρωπος που μέσα από καταιγίδα επικρίσεων και αμφιβολιών κατόρθωσε κυριολεκτικά να βγάλει το Εθνικό Θέατρο από ένα τέλμα αδιαφορίας - και σε κάποιο βαθμό αναξιοπιστίας. Καλλιτέχνες νέοι, ιδιοσυγκρασιακοί, τολμηροί ανέβηκαν στις σκηνές τους Εθνικού, δημιουργήθηκαν η Νέα Σκηνή, η Πειραματική, ο Άδειος Χώρος. Η σχολή του Εθνικού ανασυγκροτήθηκε, διεθνείς συνεργασίες σχεδιάστηκαν και επιτέλους μπήκαν οι υπογραφές για την αναστήλωση και αποκατάσταση του ιστορικού κτηρίου του Εθνικού Θεάτρου.

ΤΟ ΝΑ γράφει κανείς για την αλλαγή του Εθνικού Θεάτρου υπό τις οδηγίες του Νίκου Κούρκουλου και με τη συμπαράσταση των Χατζάκη, Λιβαθηνού και Λιγνάδη (όλοι προσωπικές του επιλογές), μπορεί να καταλήξει παραληρηματικό, όσα λάθη κι αν έγιναν κάποιες στιγμές. Προσωπικά, με αυτό τον τρόπο επιλέγω να θυμάμαι το Νίκο Κούρκουλο: το οριστικό δόσιμο στο Εθνικό Θέατρο, το συνωμοτικό μας snapshot, αλλά και τη συγκλονιστική διήγηση της Μελίνας Μερκούρη για το πώς όρμησε, την αγκάλιασε και την έσωσε από μια σφαίρα στην παράσταση «Ιλια Ντάρλινγκ» στη Νέα Υόρκη, την εποχή της χούντας. Μέχρι τέλους, ο Νίκος Κούρκουλος έμεινε πιστός σ' αυτό που είχε πει: «Ό,τι και να συμβεί στη ζωή, δε χάνεις πρώτα απ' όλα και πάνω απ' όλα τον εαυτό σου».



Δύσκολοι αποχαιρετισμοί

Ηθοποιός μοντέρνος για την εποχή που, πρωτοβγήκε στο χώρο χάρη στο στήσιμο του σώματος και κυρίως την εκφορά του λόγου, αρχέτυπο αντρικής ομορφιάς και λεβεντιάς. Ο Νίκος Κούρκουλος, πέρα από αυτά, είχε βαθιά ενσωματωμένη την έννοια της προσφοράς και της δημιουργίας με έναν ιδιότυπο δονκιχωτισμό. Τίποτα δε χάθηκε, κατά πως έγραφε ο Νίκος Καρούζος: «Η λάμψη όταν περάσει λάμπει περισσότερο, καθώς η ακινησία φανερώνεται στη διαίρεση των βημάτων.»

-ΚΑΤΕΡΙΝΑ Ι. ΑΝΕΣΤΗ-